Każda wypowiedź, z którą się stykamy, jest mówiona lub pisana w określonym celu. Dlatego właśnie przy analizie różnych tekstów można się spotkać z różnymi funkcjami językowymi.
Najważniejsze funkcje językowe:
-
Funkcja informatywna – ma ona służyć przekazywaniu informacji.
-
Funkcja ekspresywna – jej cel to wyrażanie emocji nadawcy.
-
Funkcja impresywna – ta funkcja skupia się na odbiorcy, na przykład nakłonieniu go do podjęcia określonego działania.
-
Funkcja poetycka – ta funkcja ma na celu wywołanie doznań estetycznych u odbiorcy, jest charakterystyczna dla stylu artystycznego.
-
Funkcja magiczna – ta funkcja pojawia się zazwyczaj w zaklęciach, przekleństwach czy czarach.
-
Funkcja stanowiąca – ta funkcja może zmieniać rzeczywistość.
-
Funkcja metajęzykowa – występuje w momencie, gdy przy pomocy języka mówimy o języku.
-
Funkcja fatyczna – celem tej funkcji jest podtrzymywanie rozmowy.
Funkcja informatywna
Funkcja informatywna ma służyć przekazywaniu informacji. Tej funkcji używa się najczęściej, gdy przekazywany komunikat jest obiektywny i pozbawiony zabarwienia emocjonalnego. Dominują w niej zdania oznajmujące, np. Jest godzina piętnasta.
Funkcja ekspresywna
Funkcję ekspresywną może dostrzec wszędzie tam, gdzie dominują emocje. Taka wypowiedź ma najczęściej subiektywny charakter - nadawca odnosi się do jakiejś rzeczy, o której mówi. Nadawca najczęściej posługuje się zaimkami osobowymi oraz wykrzyknieniami. Przykład: Myślę, że to, co zrobiłaś, było niesamowite!
Funkcja impresywna
Funkcja impresywna określana jest także jako funkcja nakłaniająca. Ten rodzaj funkcji występuje w tekście zazwyczaj w sytuacji, gdy nadawca chce przekonać do czegoś odbiorcę, na przykład zmienić jego poglądy w jakiejś kwestii. Ten rodzaj funkcji często występuje razem z funkcją informatywną.
Funkcja poetycka
Funkcja poetycka ma wzbudzić emocje, jej celem jest wzruszenie. Odbiorca ma zwracać uwagę nie tylko na treść, ale także formę tekstu. Funkcję tę charakteryzuje obecność środków stylistycznych (na przykład metafora, porównanie).
Funkcja fatyczna
Funkcja fatyczna ma na celu nawiązanie i utrzymanie kontaktu. Dzięki niej tekst upodabnia się do rozmowy. Informuje ona o relacjach między nadawcą,a odbiorcą. Jej rolą jest nawiązanie lub podtrzymanie rozmowy. Dominują w niej pytania lub wykrzyknienia.
Funkcja magiczna
Funkcja fatyczna posiada niezwykłą “zdolność” kreowania i zmieniania rzeczywistości. Występują w niej zaklęcia, życzenia, przekleństwa (nie wulgaryzmy, ale wyrażanie złej intencji).
Funkcja stanowiąca
Funkcja stanowiąca ma moc stanowienia, oznacza to, że poprzez słowa potrafi zmieniać rzeczywistość. Podobnie jak funkcja magiczna ma ona za zadanie kreować rzeczywistość. Dominuje (tak jak funkcja magiczna) we wszelkiego rodzaju zaklęciach, przekleństwach i życzeniach.
Funkcje językowe w procesie porozumiewania się
Funkcje językowe są ściśle związane z całym procesem porozumiewania się. Żeby mógł on przebiec bez problemu, muszą zostać spełnione pewne warunki, między innymi: nadawca musi nadać komunikat, a odbiorca - dostrzec go. Co więcej, między nadawcą a odbiorcą musi być kontakt. Dodatkowo zarówno odbiorca, jak i nadawca muszą porozumiewać się tym samym kodem językowym. Na koniec - odbiorca i nadawca muszą znać kontekst wypowiedzi.
Podstawowe funkcje wypowiedzi
-
porozumiewanie się z odbiorcą (na przykład podawanie informacji o świecie lub o sobie),
-
nakłanianie odbiorcy w różny sposób do określonych działań lub postaw,
-
wyrażanie emocji i uczuć,
-
zwracanie uwagi odbiorcy na tekst, w tym jego estetyczne cechy.
