Zestaw najpopularniejszych i najczęściej omawianych utworów tworzą następujące tytułu:
-
„Do króla”
-
„Pijaństwo”
-
„Żona modna”
-
„Świat zepsuty”
W każdym z nich autor wyśmiewa różnego rodzaju wady, a także ukazuje różne oblicza życiowych sytuacji.
„Do króla”
Pierwszy z wymienionych – „Do króla” spisany został trzynastozgłoskowcem. Utwór, zgodnie ze swoim tytułem, mieści się w obrębie rodzaju liryki zwanej liryką zwrotu do adresata. Autor w bezpośredni sposób zwraca się do króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, ostatniego króla Rzeczypospolitej Obojga Narodów, panującego w latach 1764 – 1795. Co warto zaznaczyć, „Do króla” posiada pozytywny wydźwięk, bohater przedstawiony jest w dobrym świetle. Ponadto równie istotnym bohaterem dzieła i zarazem osobą mówiącą w tym utworze jest szlachcic- sarmata. W przewrotny sposób, jak na satyrę przystało, autor wyraża szacunek do władcy, zaś w ironiczny sposób przedstawia poglądy szlachty sarmackiej.
Treść satyry opiera się na zwróceniu uwagi na wady króla. Krasicki wylicza mu między innymi brak królewskiego pochodzenia, łagodny charakter, dobre wykształcenie, a nawet młodość. I tutaj warto postawić pytanie: czy są to elementy negatywne? Otóż, nie. Wysuwane zarzuty wydają się absurdalne, ale dla sarmackiej szlachty niezwykle poważne i godne potępienia. Oznacza to, że wszystkie wady stają się zaletami, a krytyka szlachty oparta jest na zazdrości i zwykłej zawiści.
„Pijaństwo”
„Pijaństwo to kolejna satyra, autorstwa Ignacego Krasickiego, która tym razem skupia się na przywarze narodowej, jaką jest nadużywanie alkoholu. Utwór posiada budowę ciągłą, jest dość długi i składa się z dziewięćdziesięciu sześciu wersów. Ponadto został napisany trzynastozgłoskowcem.
Tekst ma formę dialogu, chociaż w niektórych partiach przyjmuje formę monologu jednej z postaci. Czytając można zauważyć, że podzielony jest na dwie części. Pierwsza jest opowieścią alkoholika o swoich przygodach, natomiast druga posiada charakter moralizatorski, bowiem jeden z bohaterów mocno krytykuje takie postępowanie. W utworze nie występuje komentarz podmiotu lirycznego, dzięki czemu czytelnik może wysnuć własne wnioski ze śledzonego tekstu i rozmowy między bohaterami. Na końcu pojawia się puenta, gdy bohater nadużywający alkoholu, po wysłuchaniu licznych zalet trzeźwości, stwierdza że „napije się wódki”.
„Pijaństwo” napisane jest prostym językiem. W utworze nie brakuje epitetów, porównań, pytań retorycznych. Ponadto można w nim odnaleźć archaizmy, czyli wyrazy, które już dawno wypadły z obiegu, takie jak: „onegdaj”, „jejmość” czy „naówczas”.
„Żona modna”
„Żona modna” to jeden z najczęściej omawianych podczas lekcji utworów Krasickiego. Cel, dla którego powstał to ośmieszenie bezkrytycznego naśladowania zachodniej mody. Utwór posiada formę dialogu między panem Piotrem a jego kolegą, który gratuluje głównemu bohaterowi poślubienia wybranki o imieniu Filis. W trakcie spotkania znajomych okazuje się, że bohater nie jest szczęśliwy w małżeństwie i żałuje podjętej decyzji o poślubieniu rozpieszczonej kobiety.
W utworze nie brakuje wyliczeń, pytań retorycznych czy zdań wykrzyknikowych. Takie zabiegi sprawiają, że opowieść pana Piotra jest niezwykle emocjonalna. Ponadto tekst zawiera wiele zdrobnień, ale nie mają one pieszczotliwego charakteru. Ich zadaniem jest zwrócenie uwagi na infantylne postępowanie szlachty, zachwyconej francuską kulturą.
„Świat zepsuty”
„Świat zepsuty” to kolejna pozycja, którą warto znać. W utworze autor stawia pytania o kondycję społeczeństwa. Cechą charakterystyczną tej satyry jest nagromadzenie sarkastycznych pytań retorycznych, a także apele kierowane do konkretnych grup społecznych. Ponadto w tekście występuje wiele epitetów, a na końcu metafora. Co warto zaznaczyć „Świat zepsuty” posiada dydaktyczny charakter co oznacza, że nie tylko piętnuje to, co negatywne, ale również nawołuje do obrony wartości, bez których świat zatraci się w zepsuciu.
sprawdź
matura 2025 polski - podstawowy
matura 2025 polski - rozszerzony
matura 2025 polski - ustny
